İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Yunanistan’ın Santorini Adası civarında 7 büyüklüğünü aşan bir deprem olduğunda, eğer tsunami tehlikesi varsa, AFAD uygulaması içeren tüm akıllı telefonlara mesaj geleceğini belirterek, “Mesajdan yaklaşık 20-30 dakika sonra, tsunami kıyılarımıza ulaşabilir. Bu sürede deniz kıyısından 4-5 kilometre karaya doğru ilerlediğimizde herhangi bir can kaybı yaşanmayacaktır” dedi. Prof. Dr. Sözbilir, “AFAD uygulamasının tüm akıllı telefonlara yüklenmesi önem arz etmektedir” diye konuştu.

Ege Denizi’nde 28 Ocak itibarıyla yoğunlaşan sismik hareketlilik sonucunda bölgede bugüne kadar yüzlerce deprem oldu. Yunanistan’ın Santorini Adası’nın yaklaşık 25 kilometre kuzeydoğusunda yoğunlaşan, derinlikleri 5 ile 25 kilometre arasında değişen depremler, tedirginliğe neden oldu. Deprem fırtınasıyla ilgili Ege sahilleri için tsunami tehlikesi de gündeme geldi. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Ege Denizi’nde Santorini Adası çevresinde 28 Ocak’tan bu yana yoğunlaşan deprem fırtınasıyla ilgili değerlendirmede bulundu. 

“Geçmişte 8,5 büyüklüğüne varan depremler olmuş”

Prof. Dr. Sözbilir, “Her gün büyüklüğü 1 ila 5 arasında değişen ortalama 100 deprem oluyor. Santorini Adası Yunanistan’ın başkenti Atina’dan başlayarak Milos, Santorini, Nysiros adalarını içine alacak şekilde bir yay geometrisi sunup, Türkiye karası üzerindeki Kula volkanlarına kadar uzanıyor” diyerek, şöyle devam etti:

“Bu yay şekilli jeolojik ortama Güney Ege Volkanik Ada Yayı ismi veriliyor. Bu volkanik ada yayının özelliği, günümüzde diri- aktif olması. Ada yayının içindeki volkanik adaların önemli bir bölümü son 10 bin yılda birkaç kez patlamış, püskürmüş ardından tsunamiye, depremlere, can ve mal kaybına neden olmuş. Bu volkanik faaliyet biter mi. Bunun yanıtı büyük resimde saklı. Ada yayının güneyinde Girit. Girit’in güneyinde Afrika ile Ege-Anadolu levhasının jeolojik sınırını oluşturan devasa bir fay bulunuyor. Arnavutluk’tan güneydoğuya doğru ilerleyip bir yay geometrisi sunacak şekilde Yunanistan güneyinden ve Girit Adası güneyinden geçtikten sonra kuzeydoğuya doğru kavis çizerek Rodos Adası güneyinde Pliny-Strabo transform fayı ile birleşir. Bu fay üzerinde, geçmişte 8.5 büyüklüğüne varan mega depremler olmuş.” 

“7,5 büyüklüğüne varan depremleri tetikleyebilir”

Bölgede son 20 yılda yapılan jeofizik çalışmaların, Santorini ve hemen kuzeydoğusundaki Amorgos-Kolombo deniz altında yer alan volkandaki magma faaliyetinin 2,8 kilometre derinliğe kadar yükseldiğini ortaya koyduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Sözbilir, “Bu alandaki kırık ve çatlak oluşumu yanı sıra diri faylar boyunca hidrotermal- jeotermal akışkanların sisteme katıldığını göstermektedir. Denizaltında devam eden bu tektono-magmatik faaliyetlerin belirli bir zaman sonra kırık ve çatlaklar boyunca yeryüzüne ulaşması ve volkanik bir faaliyete dönüşme ihtimali vardır. Tabii bu faaliyet geçmişte olduğu gibi, 7,5’e varan depremleri de tetikleyebilir” diye konuştu.

“Güneybatı kıyılarımızda tsunami yaşandığına dair kayıtlar var”

Bu konuyla ilgili olarak geçmişte yaşanmış hem deprem, hem de volkanik faaliyet olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sözbilir, şunları söyledi:

“Santorini, Milos ve Nysiros adalarında MÖ 1600’lü yıllarda milattan sonra 1800’lü yıllarda ve 1950 yılında volkanik püskürmeler olmuş ve bu volkanik faaliyetler nedeniyle Yunan adalarında tsunami gerçekleşmiş, can ve mal kaybı yaşanmış. Özellikle, Türkiye’nin güneybatı kıyılarında -Kuşadası-Bodrum-Datça- ise, tsunami yaşandığına dair kayıtlar var. MÖ-1600’lü yıllarında Santorini Adası’nda gerçekleşen volkanik faaliyetin külleri, Datça, Bodrum, Söke gibi kıyı bölgelerimizdeki genç birimler içinde saptanmış durumda. Bu da böyle bir patlama olması durumunda volkan küllerinin Ege kıyılarına kadar ulaşabileceği öngörülebilir. Böyle bir durumda vatandaşlar, AFAD gibi kurumların vereceği bilgiler web sayfalarında yer alan yanardağ önlemleri konusunda bilgi sahibi olabilirler.”

“Uygulamayı telefonlara yükleyin” çağrısı

Santorini Adası kuzeyinde 1956 yılında 7,5 büyüklüğünde bir deprem olduğunun ve 13 dakika sonra 7 büyüklüğünde artçı bir şok yaşandığının bilindiğini söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, şöyle konuştu:

“Bu depremler sonrasında Ege kıyılarımızda 1-2 metreye varan tsunamiden bahsedilmektedir. Böyle bir olayın gerçekleşmesi durumunda, ciddi bir problem yaşanacağını düşünmüyorum. Zira bu deprem, modellenmiş durumda. Santorini civarında 7 büyüklüğünü aşan bir deprem olduğu anda, AFAD ve ilgili diğer sismoloji istasyonlarına bağlı sismometreler birkaç saniye içinde depremi algılıyor. AFAD sistemi, otomatik çözümleyerek verileri tüm dünyaya açıyor. Eğer tsunami tehlikesi varsa, AFAD uygulaması içeren tüm akıllı telefonlara mesaj gelmektedir. Bu mesajdan yaklaşık 20-30 dakika sonra, tsunami kıyılarımıza ulaşabilir. Bu süre içinde deniz kıyısından 4-5 kilometre karaya doğru ilerlediğimizde herhangi bir can kaybı yaşanmayacaktır. Belki kıyıdaki bazı binaları deniz suyu basacak, daha sonra geri gidecektir. Bu nedenle AFAD, Valilik gibi resmi makamların web sitesinin sürekli kontrol edilmesi ve AFAD uygulamasının tüm akıllı telefonlara yüklenmesi önem arz etmektedir.” (DHA)